Nurdoğan A. ERGÜN
Global piyasaların getirdiği ihracat daralmasıyla birlikte iç piyasada da yaşanan nakit sorununa karşı ayakta kalmaya çalışan bazı sektörler ‘mal kırma’ diye tabir edilen değerinin altında ürün satışı başlattı. Likidite kriziyle karşı karşıya kalmamak için nakit akışını yönetmeye çalışan kimi firmalar, iddialara göre elindeki ürünü yok pahasına satıyor. Sektör kaynakları, çek ve senetlerin de zamanında ödenmemesi nedeniyle nakit akışında sıkıntı olduğuna işaret ederken, ekonomide görünen istikrarın henüz piyasalara yansımadığını söylüyor.
“Piyasadaki fiyatlar normal değil”
Üretim artmadığı sürece ekonomide düzelmenin olmayacağına dikkat çeken kaynaklar, özellikle lokomotif sektörlerin ilerleyebilmesi için her kademede üretimin artırılması gerektiğini vurguluyorlar. Benzer şekilde nakit para sıkıntısı çeken kimi kafe ve restoran işletmeleri de kredi kartı komisyonu ödememek için nakit ödemelerde indirim uygulamasında çare arıyor.
Piyasada ‘mal kırdırma’ yaşandığını dile getiren isimlerden biri Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Mesut Öksüz. “Eskiden araba alınıp satılır ya da gayrimenkuller satılırdı.
Ama şu an tamamen piyasada insanlar kendi mallarını yok pahasına satıyor” diyen Öksüz, “10 ay vade ile 1 milyon TL’lik çek ile mal alıp 1 milyon TL’lik malı 800 bin TL, 200 bin TL gibi nakit paralara satan var” tespitini paylaştı. Piyasada krediye ulaşılamayınca en kolay yöntemin malı bozma yöntemi olduğunu dile getiren Öksüz, bu durumun sürdürülebilir olmadığına vurgu yaptı. Kırdırılarak 200 bin TL’ye satılan malın piyasaya 500 bin TL’ye geri döndüğünü söyleyen ZÜCDER Başkanı Mesut Öksüz, “Aslında o malın değerinin 1 milyon 200 bin TL olması gerekiyor.
Yani şu an günü kurtarmak için zararına yapılan bir satış var” değerlendirmesinde bulundu. Öksüz’e göre, ekonomi normale döndüğünde fiyatlar olması gereken yere gelecek, tüketici de fiyatların birden arttığı gibi bir algı yaşayacak. Öksüz, “Örneğin bugün 50 TL olan mal 120 TL olacak. Aslında onun bugünkü değeri 50 değil 90- 100 TL. Ama bugün mallar nakit gibi kullanılıp fiyat kırıldığı için piyasadaki fiyatlar normali değil” diye konuştu.
“İflaslar domino etkisi yapar”
Bu süreci büyük bir yara almadan atlatabilen firmaların ‘normalleşen’ fiyatlara ulaşacağını söyleyen Öksüz, şöyle devam etti: “Piyasada koca koca firmaların iflasa doğru sürüklendiğini görüyoruz. Bir firmanın iflası tek onu etkilemez domino etksiyle bağlantılı her sektöre yayılır.
Ticaret yapan her insanı etkiler.” Kısa dönemde bir mucize olmayacağını dile getiren Öksüz, finansmana erişimin maliyet nedeniyle hala ciddi bir sorun olduğunu belirtti. Öksüz, bu nedenle de firmaların borçlanma yoluyla ayakta kalmaya çalıştığını, ancak bunun da sürdürülebilir olmadığını vurguladı. Öksüz, “Aslında ülke olarak da buna benzer bir senaryo ile hep borçlanarak yatırımları yaptık. Doğru yatırımlarda bile parayı kazanabilecek altyapıyı kuramadık” şeklinde konuştu.
“Yok pahasına mal satılıyor”
Albox Mobilya’nın Yönetim Kurulu Başkanı Olgun Sağlam, nakit sorununun çoğu firmayı ‘mal kırdırma’ yöntemine ittiğini söylüyor. “Şu an piyasadaki en yoğun durum bu” diyen Sağlam, “Nakit akışını sağlayabilmek için firmalar elindeki ürünü nakde çevirmeye çalışıyor. Bazen yok pahasına mal satılabiliyor. Bir kısım alıcılar da bunu fırsata çeviriyor. Mobilya sektörüne de bu durum yaşanıyor” diye konuştu.
